به نقل از «آفتاب»

نیاز غذایی جمعیت ایران، از ظرفیت منابع آب موجود فراتر رفت

تاریخ انتشار: ۷ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۰۶۷۳۷

آفتاب‌‌نیوز :

 ایران از دیرباز به دلیل قرارگیری در اقلیمی عمدتاً گرم و خشک، با محدودیت‌های منابع آب، به‌خصوص در مناطق مرکزی و شرقی روبه‌رو بوده است.

به واسطه تغییر و تحولات جمعیتی قرن اخیر، فشار زیادی به منابع زیستی و به‌ویژه منابع آب ایران تحمیل شده است؛ به گونه‌ای که طی سال‌های اخیر بیش از هر زمان دیگری نگرانی‌ها درخصوص عدم تکافوی منابع آبی و ناامنی آبی رشد پیدا کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با توجه به اهمیت تحولات جمعیتی و امنیت آبی و غذایی؛ پژوهشگران در یک مطالعه با ارزیابی روند تحولات جمعیتی در کشور، تغییراتی را که متناسب با تحولات جمعیتی از سال ۱۳۲۹ تا ۱۳۹۹ در تولید مواد غذایی رخ داده، مورد بررسی قرار دادند. همچنین تغییرات روند تولید واقعی مواد غذایی در کشور برای سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۹ با الگوی مطلوب تولید مواد غذایی مورد نیاز جمعیت مقایسه شد.

به علاوه در این مطالعه با استفاده از مفهوم ردپای آب، میزان آب ِ آبی مصرف‌شده برای تولید نیاز‌های غذایی جمعیت و تولیدات محصولات کشاورزی در کشور ارزیابی شده و میزان آن با آب قابل برنامه‌ریزی کشور مقایسه شده است.

رد پای آب؛ مجموع آبی است که در زنجیره تولید هر محصول مصرف می‌شود و معمولاً با واحد مترمکعب بر تن، اندازه‌گیری می‌شود. رد پای آب شامل سه جزء «آب آبی»، «آب سبز» و «آب خاکستری» است. آب ِ آبی؛ میزان آب سطحی و زیرزمینی مصرف‌شده (تبخیر و تعریق) در نتیجه تولید یک محصول گفته می‌شود. آب باران بعد از نفوذ در خاک و قبل از این‌که به منطقه اشباع برسد، آب سبز را تشکیل می‌دهد و آب خاکستری نیز آب بازیافتی یا فاضلاب‌های خانگی است. ردپای آب آبی می‌تواند در تخمین آب مصرف‌شده برای تولید نیاز‌های غذایی جمعیت‌ها راهگشا باشد.

بررسی روند تغییرات جمعیتی در ایران نشان می‌دهد که در دهه ۱۳۳۰ تا ۱۴۰۰ در ایران؛ جمعیت ایران در فاصله ۷۰ سال، بیش از پنج برابر شده است. با این وجود، این میزان افزایش جمعیت در همه گروه‌های سنی یکسان نبوده است. هم‌اکنون حدود ۷۰ درصد جمعیت کشور در سه گروه سنی ۱۲ تا ۱۷ سال، ۱۸ تا ۲۹ سال و ۳۰ تا ۶۰ سال قرار دارند که مطابق با سند ملی امنیت غذا و تغذیه؛ نیازمند بیشترین میزان دریافت مواد غذایی هستند.

با الگوی فعلی، منابع آب کافی برای پاسخگویی به جمعیت کنونی کشور را نخواهیم داشت

یافته‌های این مطالعه حاکی از آن است که نه‌تن‌ها تحولات اندازه جمعیت، بلکه تحولات ساختار سنی و جنسی جمعیت نیز در تغییر نیاز به محصولات غذایی در کشور (بر اساس الگوی سبد غذایی مطلوب) نقش داشته است.

از سال ۱۳۹۴ نیاز غذایی جمعیت از ظرفیت منابع آب موجود (آب قابل برنامه‌ریزی بخش کشاورزی) برای تولید این میزان محصولات غذایی فراتر رفته است. به عبارت دیگر؛ اگر هدف خودکفایی تولید محصولات غذایی موردنیاز جمعیت در کشور باشد، با الگوی مطلوب غذایی فعلی و ضایعات فعلی کشاورزی در کشور، منابع آب کافی برای پاسخگویی به جمعیت کنونی کشور را نخواهیم داشت.

با این وجود؛ تغییر در سیاست خودکفایی محصولات کشاورزی یا کاهش و حذف تلفات و ضایعات بخش کشاورزی، به رابطه تعادلی بین جمعیت و منابع آبی و غذایی و کاهش فشار جمعیتی بر منابع آب کمک می‌کند.

نیاز به الگوی مطلوب مواد غذایی کم آب‌بر‌تر

همچنین یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که الگوی کنونی مصرف موادغذایی در کشور، از الگوی مطلوب تغذیه که توسط وزارت بهداشت تنظیم شده است، پرآب‌تر است و بنابراین مصارف آب کشاورزی برای تولید نیاز‌های غذایی جمعیت در حال حاضر، از مصارف آب مورد نیاز برای پاسخگویی به نیاز‌های غذایی جمعیت فراتر رفته است.

با این وجود حتی با احتساب الگوی مطلوب تغذیه نیز، منابع آب قابل برنامه‌ریزی کشاورزی به سختی پاسخگوی نیاز‌های غذایی جمعیت است؛ بنابراین ارائه و تدوین الگوی مطلوب مواد غذایی کم‌آب‌بر‌تر با حفظ ارزش‌های غذایی مورد نیاز جمعیت و متناسب با ظرفیت منابع آب کشور، می‌تواند ضرورت داشته باشد.

روند تولید برخی محصولات پاسخگوی نیاز‌های جمعیتی نیست

بررسی‌های این مطالعه نشان می‌دهد که الگوی تولید محصولات کشاورزی در کشور به نسبت الگوی مطلوب مواد غذایی، پر آب‌تر تلقی می‌شود. برای مثال با احتساب آب آبی مورد نیاز برای تولید محصولات کشاورزی در سال ۱۳۹۷، حدود ۲۲ میلیارد مترمکعب بیش از آب قابل برنامه‌ریزی کشور در بخش کشاورزی، آب مصرف شده است.

همچنین مشخص شد که روند تولید برخی محصولات غذایی در کشور؛ مانند قند و شکر، سیب‌زمینی، میوه و غلات، (بر مبنای الگوی مطلوب مصرف مواد غذایی) فراتر از نیاز جمعیت است. در مقابل؛ روند تولید برخی محصولات کشاورزی مانند دانه‌های روغنی و محصولات پروتئینی گوشت قرمز، تخم‌مرغ و لبنیات، پاسخگوی نیاز غذایی جمعیت نیست؛ بنابراین به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ اگر رویکرد وزارت جهاد کشاورزی را در تدوین سیاست‌های خودکفایی محصولات غذایی درست ارزیابی کنیم، به حداکثررسانی حجم تولید در تمامی گروه‌های محصولات کشاورزی بی‌توجه به محدودیت‌های منابع آبی کشور، به نوعی خرج کردن از منابع آبی مورد نیاز آیندگان است و با اهداف پایداری تولیدات محصولات کشاورزی در درازمدت در تناقض است.

همچنین فراهم کردن زیرساخت‌ها و سازه‌های موردنیاز برای کاهش ضایعات و تلفات کشاورزی، می‌تواند راه‌حل مهمی باشد که بدون آسیب‌رسانی به منابع آبی کشور، اهداف تامین امنیت غذایی کشور، به طور مؤثرتری تحقق یابد.

تولید محصولات کشاورزی از ظرفیت منابع آبی کشور فراتر رفته است

نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که تولید محصولات کشاورزی از سال ۱۳۸۵ و همچنین الگوی مطلوب تولید مواد غذایی در کشور از اواسط دهه ۱۳۹۰، از ظرفیت منابع آبی کشور در بخش کشاورزی (آب قابل برنامه‌ریزی بخش کشاورزی) فراتر رفته است. به بیان دیگر؛ ما از ظرفیت تحمل کشور در خصوص امنیت آبی عبور کرده‌ایم و این امر بر پایداری مناسبات بهره‌برداری از آب در حوزه کشاورزی و تامین منابع غذایی کشور در درازمدت، تاثیر خواهد گذاشت؛ بنابراین به گفته پژوهشگران این تحقیق؛ ضروری است سیاست‌گذاران حوزه آب کشور، تلاش بیشتری برای تاثیرگذاری بر روند تدوین سیاست‌های کلان حوزه‌های دیگری نظیر کشاورزی و تغذیه داشته باشند. چرا که این حوزه‌ها می‌توانند در کوتاه‌مدت و بلندمدت، منابع آبی کشور را دچار بحران کنند.

محققان این مطالعه تاکید می‌کنند که با توجه به تأثیر برخی سیاست‌های اقتصادی بر الگو و میزان تولید محصولات کشاورزی؛ سیاست‌هایی نظیر تخصیص ارز دولتی برای واردات محصولات کشاورزی نظیر دانه‌های روغنی و همچنین تسهیل صادرات برخی محصولات کشاورزی نظیر میوه‌های پرآب‌بر، شاید نیاز باشد برخی سیاست‌های کلان اقتصاد کشاورزی با اولویت کاهش مصارف آب در کشور و تناسب بیشتر با نیاز‌های غذایی جمعیت، اصلاح شود.

این پژوهشگران تاکید دارند که اگر الگوی مطلوب تولید موادغذایی در کشور و راهکار‌هایی نظیر کاهش ضایعات و تلفات بخش کشاورزی به‌کار گرفته می‌شد، همچنان آب قابل برنامه‌ریزی کشور پاسخگوی نیاز غذایی کشور بود.

یافته‌های این مطالعه تابستان ۱۴۰۱ به صورت مقاله علمی با عنوان «تاثیر تحولات جمعیتی بر امنیت آبی و امنیت غذایی در ایران» در نشریه تحقیقات منابع آب ایران منتشر شده است.

در انجام این تحقیق زهرا سلطانی و محمدجلال عباسی شوازی؛ پژوهشگران جمعیت‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و علی باقری؛ دانشیار گروه مهندسی منابع آب دانشگاه تربیت مدرس با یکدیگر مشارکت داشتند.

منبع: خبرگزاری ایسنا

منبع: آفتاب

کلیدواژه: بحران آب تغذیه امنیت غذایی تولید محصولات کشاورزی نیاز های غذایی جمعیت آب قابل برنامه ریزی محصولات کشاورزی ظرفیت منابع آب منابع آبی کشور فراتر رفته نشان می دهد تحولات جمعیتی محصولات غذایی غذایی در کشور برخی محصولات پاسخگوی نیاز الگوی مطلوب بخش کشاورزی روند تولید نیاز غذایی برای تولید مواد غذایی تولید مواد نیاز جمعیت مورد نیاز مصرف شده

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۰۶۷۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

۱۵ طرح جهاد دانشگاهی در ایران اکسپو ۲۰۲۴

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری، حسن مسلمی نائینی، رئیس جهاددانشگاهی، علاوه‌بر بازدید از ششمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی IRAN EXPO ۲۰۲۴، گفت: مشارکت بین مراکز تحقیقاتی این نهاد و بخش خصوصی نمونه‌ای از تحقق شعار جهش تولید با مشارکت مردم است.

مسلمی نائینی بیان کرد: این محصولات بعضا در دنیا به عنوان محصولاتی محسوب می‌شوند که برای اولین بار تولید شده و نیازمند این هستند تا در جایی عرضه شوند.

وی افزود: یکی از روش‌های عرضه محصولات تولیدی در بازار برگزاری اینگونه نمایشگاه‌ها است که نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی IRAN EXPO ۲۰۲۴ تاکنون موفق بوده و مهمانان خارجی بسیاری دعوت شده‌اند و از محصولات تولیدکنندگان ایرانی بازدید می‌کنند.

رئیس جهاددانشگاهی با اشاره به اینکه این نهاد از ابتدای تشکیل به عنوان نهادی پیشران در حوزه علم و فناوری مطرح شده است، اضافه کرد: محققان و متخصصان جهاددانشگاهی محصولات دانش بنیان متعددی تولید کرده‌اند که در غرفه این نهاد در این نمایشگاه عرضه شده است.

مسلمی نائینی به نام گذاری سال جاری با شعار «جهش تولید با مشارکت مردم» اشاره و عنوان کرد: یکی از نمونه‌های واقعی تحقق این شعار مشارکت بین مراکز تحقیقاتی مانند پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی و شرکت خصوصی بوده که تبدیل به شرکت وینافارما شده و نمونه واقعی از شعار جهش تولید با مشارکت مردم را تداعی می‌کند.

وی در پایان اضافه کرد: ان‌شاءالله تولیدات علمی و دانش فنی که در پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی ایجاد شده، تا مرز تولید پیش رفته و به مرحله تولید انبوه محصول برسند.

ارائه ۱۵ طرح حوزه کشاورزی و منابع طبیعی در نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۴

سیدضیاء نصرتی مدیرکل دفتر تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی جهاددانشگاهی نیز در حاشیه بازدید رئیس جهاددانشگاهی از این نمایشگاه، گفت: نمایشگاه اکسپو بزرگترین فرصت صادراتی برای کشور ما و سایر کشور‌هایی است که این نمایشگاه در آنجا برگزار می‌شود.

وی در ادامه تصریح کرد: دفتر تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی معاونت پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی با طرح‌های منتخب خود در این نمایشگاه شرکت کرد که بر این اساس ۱۵ طرح از واحد‌های مختلفی که در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی فعالیت می‌کنند، در این نمایشگاه حضور پیدا کرده‌اند.

مدیرکل دفتر تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی جهاددانشگاهی یادآور شد: پژوهشکده گیاهان دارویی، مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی، پژوهشگاه‌های ابن سینا و رویان و سایر همکارانی که در این حوزه زحمت می‌کشند طرح‌های خود را در این غرفه ارائه کرده‌اند.

نصرتی با تأکید بر اینکه خوشبختانه غرفه جهاددانشگاهی بنا به طبیعت و ذات کار‌های پژوهشی این نهاد که کاربردی و محصول محور است بسیار خوب مورد استقبال قرار گرفت، افزود: به عنوان مثال طرح تولید جنین گوساله‌های ممتاز که توسط پژوهشگاه ابن سینا ارائه شده بسیار مورد استقبال هیئت‌های خارجی بازدید کننده در این نمایشگاه قرار گرفت و پیشرفت‌های خوبی در بحث عقد قرارداد با  شرکت‌های خارجی داشتیم.

وی یادآور شد: علاوه بر بازدید هیئت خارجی از غرفه جهاددانشگاهی، قرار بعدی‌مان با آنها این شد که از مجموعه‌های جهاددانشگاهی بازدید کنند و از نزدیک با ظرفیت‌های مختلف حوزه کشاورزی و منابع طبیعی این نهاد آشنا شوند تا بتوانیم وارد مرحله عقد قرارداد و همکاری بین المللی در طرح‌های منتخبمان بشویم.

همچنین در بازدید رئیس جهاددانشگاهی از غرفه شرکت وینافارما، در راستای تحقق شعار «جهش تولید با مشارکت مردم» قرارداد انتقال دانش فنی چهار داروی ترک اعتیاد، کمک به کاهش و درمان آلزایمر، درمان کبد چرب و داروی لاغری و چربی‌سوز از پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی به این شرکت خصوصی که سهامدار آن صندوق پژوهش فناوری البرز و جهاددانشگاهی هستند، به امضاء رسید.

 توسعه ارتباطات جهاددانشگاهی در حوزه بین الملل با ارائه محصولات فناورانه و دانش بنیان صادراتی واحد‌های سازمانی جهاددانشگاهی از مهمترین مولفه‌های حضوراین نهاد علمی در نمایشگاه IRAN EXPO ۲۰۲۴ است.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، این نمایشگاه از ۸ اردیبهشت آغاز شده است و تا ۱۲ این ماه در محل نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران ادامه دارد.

انتهای پیام/